18 ΟΚΤΩΒΡΗ 1981

                                                18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1981

        Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,  Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ

ΓΡΑΦΕΙ ο Δημήτρης Σκουτέρης     

 ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1981 Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΛΛΑΓΗ ΜΕ ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΗ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ.  ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ .

Είχε προηγηθεί μεταξύ των άλλων η Αμερικανοκίνητη Χούντα, η αντιδικτατορική αντίσταση, η Νομική, το Πολυτεχνείο, οι φυλακίσεις-οι εξορίες-τα βασανιστήρια των Ελλήνων από τους υπάνθρωπους χουντικούς, το προδοτικό πραξικόπημα στην Κύπρο, η Τούρκικη εισβολή με Νατοϊκά όπλα στην Κύπρο, η «άφεση αμαρτιών» των χουντικών από την πολιτική Δεξιά-δια της θεωρίας του «στιγμιαίου» και  των σταγονιδίων και η αξιοποίηση τους στους ελεγχόμενους από την δεξιά «κρατικούς» και παρακρατικούς μηχανισμούς  (όπως είχαν αξιοποιηθεί οι έλληνες συνεργάτες των Ναζί, οι μαυραγορίτες, οι κουκουλοφόροι καταδότες).

 Είχε όμως προηγηθεί στην διάρκεια της Χούντας και η συγκρότηση των αντιστασιακών οργανώσεων. Σημαντικός ο ρόλος του ΠΑΚ ως αντιστασιακής οργάνωσης  -συνέχεια του μετά την πτώση της χούντας το ΠΑΣΟΚ.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου-ο ιδρυτής του ΠΑΚ-στην πρώτη από ιδρύσεως ΠΑΚ  συνέντευξη Τύπου είχε δηλώσει: «Στόχος μας είναι η εγκαθίδρυση για πρώτη φορά της Λαϊκής Κυριαρχίας στην Ελλάδα. Γιατί στην Ελλάδα δεν είχαμε ποτέ δημοκρατικό πολίτευμα που σεβόταν τις λαϊκές δυνάμεις, τη φωνή του λαού. Δεν μπορεί ο χωροφύλακας, ο ασφαλίτης, ο καταδότης να κυβερνά την Ελλάδα. Κάποτε πρέπει ο λαός να αισθανθεί ελεύθερος να εκφράζει τη θέλησή του και αυτός να καθορίσει την τύχη της χώρας του όπως θέλει. Τα κόμματα να κινηθούν ελεύθερα.

» Σεβασμός στη θέληση του λαού. … Σήμερα διάλεξα τη Σουηδία για να ανακοινώσω την ίδρυση του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος. Η οργάνωση αυτή έχει μόνο ένα στόχο: Την απελευθέρωση της χώρας μας και θα διαλυθεί όταν η Δημοκρατία ξαναγυρίσει στην Ελλάδα».

Ο Παπανδρέου στην πραγματικότητα δημιούργησε δύο ΠΑΚ ή καλύτερα υπήρχε το ΠΑΚ που δραστηριοποιήθηκε στο εξωτερικό και το ΠΑΚ του εσωτερικού όπου ηγήθηκε ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος. Άμεσα οργανώθηκαν πολλές μικρότερες ομάδες που δρούσαν ενάντια στη χούντα, ενώ σημαντική συμβολή στο ΠΑΚ είχαν και οι φοιτητές.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου προκειμένου να έχει επαφή με το ΠΑΚ εσωτερικού και να δίνει την πολιτική γραμμή, είχε δημιουργήσει μεγάλο δίκτυο ανθρώπων που για την χούντα ήταν υπεράνω υποψίας και μέσω αυτών με έναν μυστικό κώδικα που είχε δημιουργήσει μετέφερε στην Ελλάδα τα μηνύματα και τις οδηγίες του, ενώ είχε «βαπτίσει» με ψευδώνυμα τους πιο στενούς από τους συνεργάτες του. 

Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε κρατήσει για τον εαυτό του το κωδικό όνομα... Αλέξης!

Όταν έπεσε η χούντα και ο Ανδρέας Παπανδρέου επέστρεψε στην Ελλάδα και ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ πολλές από τις θέσεις του ΠΑΚ (το οποίο είχε στο μεταξύ αυτοδιαλυθεί) εντάχθηκαν στην ιστορική διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη:  Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία και Κοινωνική Απελευθέρωση.

Παράλληλα, το «φυτώριο» του ΠΑΚ λειτούργησε στο μέγιστο δυνατό βαθμό καθώς από εκεί προέκυψε η συντριπτική πλειονότητα των στελεχών που οδήγησαν στη μεγάλη εκλογική νίκη του 1981 και την «Αλλαγή».

Κλείνοντας επειδή οι καιροί ου μενετοί επιτρέψτε μου να υπενθυμίσω σε άπαντες την θέση του Ανδρέα περί του πραγματικού πολιτικά εχθρού. Σήμερα στο όνομα του Ανδρέα πολλοί ομνύουν, αλλά δεν τιμούν πολιτικές και ιδεολογικές παρακαταθήκες.

Τα σημερινά στελέχη του τιμούν αυτήν την επιταγή; Ας κοιταχτούν στον καθρέφτη.

  

 

                                                          

 

Η ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

               Η αλαζονεία της εξουσίας και η ψευδαίσθηση της ατιμωρησίας: 

όταν η πολιτική απομακρύνεται από τους μηχανισμούς απόδοσης δικαιοσύνης

ΓΡΑΦΕΙ: ο Δημήτρης Σκουτέρης

 Λέγεται ευρέως ότι η Εξουσία «διαφθείρει· και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απολύτως». Η φράση αυτή, όσο κι αν έχει φθαρεί από τη χρήση, εξακολουθεί να συνοψίζει με εκπληκτική ακρίβεια το φαινόμενο της πολιτικής αλαζονείας. Ορισμένοι πολιτικοί, μόλις σταθεροποιήσουν τη θέση τους στην ιεραρχία, αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τους νόμους όχι ως κανόνες που οφείλουν να τηρούν, αλλά ως όρια που μπορούν να παρακάμπτουν. Πίσω από αυτή την ψυχολογία δεσπόζει η πίστη στην ατιμωρησία — η αίσθηση ότι οι θεσμοί, οι δικαστικοί μηχανισμοί και η κοινή γνώμη τελικά δεν θα τολμήσουν να τους αγγίξουν.

Η πεποίθηση αυτή δεν είναι αβάσιμη. Στις σύγχρονες δημοκρατίες, οι πολιτικοί συχνά βρίσκονται στο κέντρο ενός πλέγματος θεσμικών προνομίων, πολιτικών ασυλιών και επικοινωνιακών ασπίδων, που τους προστατεύουν από τον έλεγχο. Έτσι, η ευθύνη μετατοπίζεται: από το συλλογικό καθήκον στην προσωπική αυθαιρεσία. Το αποτέλεσμα είναι η εμφάνιση ενός είδους πολιτικού ναρκισσισμού, όπου η εξουσία εκλαμβάνεται ως ατομική ιδιοκτησία.

Τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα —ο Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην Ελλάδα— αναδεικνύουν την αλαζονεία της εξουσίας. Αποδεικνύουν και οι τρεις τους ότι η αλαζονεία της εξουσίας μπορεί να εκδηλωθεί σε διαφορετικά πολιτικά συστήματα, αλλά να έχει κοινή ρίζα: την πεποίθηση ότι οι μηχανισμοί απονομής δικαιοσύνης είναι ένα εργαλείο που χειρίζεται ο ισχυρός προς ίδιον όφελος, όχι ένας πολιτειακός μηχανισμός που τον ελέγχει.

1. Η αλαζονεία ως πολιτικό φαινόμενο

Η πολιτική αλαζονεία δεν είναι απλώς εγωκεντρισμός. Είναι μια συστημική διαστροφή της δημοκρατικής ευθύνης. Όταν ο πολιτικός παύει να βλέπει τον εαυτό του ως υπηρέτη του δημοσίου συμφέροντος και αρχίζει να βλέπει το κράτος ως προέκταση της προσωπικής του ισχύος, το ήθος της εξουσίας εκφυλίζεται.

Η ψυχολογική βάση αυτής της μετατόπισης είναι η αίσθηση της ανεξέλεγκτης κυριαρχίας. Όπως υποστηρίζουν πολιτικοί επιστήμονες και κοινωνιολόγοι, η εξουσία (η οποία ασκείται μακριά από την κοινωνία) παράγει ένα είδος «ηθικής τύφλωσης» — ο κάτοχός της πείθεται ότι υπηρετεί έναν ανώτερο ενδεχομένως και «ιερό» σκοπό, άρα ό,τι κάνει είναι δικαιολογημένο. Από εκεί ως την αλαζονεία και την αυθαιρεσία, η απόσταση είναι μικρή.

Ωστόσο, η αλαζονεία δεν γιγαντώνεται σε κενό. Χρειάζεται θεσμικό υπόβαθρο που να την επιτρέπει. Όπου οι μηχανισμοί απονομής δικαιοσύνης είναι αργοί , χειραγωγήσιμοι  ή εξαρτημένοι, η πολιτική αυθαιρεσία παγιώνεται. Και εκεί που η κοινωνία δείχνει ανοχή (διαβρωμένη από την ανομία), η εξουσία δοκιμάζει τα όρια της αντοχής της δημοκρατίας.

2. Ο Ντόναλντ Τραμπ και η αποθέωση της πολιτικής αυθαιρεσίας

Η περίπτωση του Ντόναλντ Τραμπ αποτελεί παγκόσμιο παράδειγμα του πώς ένας ηγέτης μπορεί να αμφισβητήσει ανοιχτά το ίδιο το πλαίσιο της δημοκρατίας, έχοντας την πεποίθηση ότι δεν θα λογοδοτήσει. Από την προεδρική του θητεία μέχρι την εισβολή των οπαδών του στο Καπιτώλιο το 2021, ο Τραμπ λειτούργησε ως ένας πολιτικός που αντιλαμβανόταν τον εαυτό του όχι ως θεσμικό παράγοντα, αλλά ως υπεράνω παντός θεσμού.

Η αποστολή στρατιωτικών μονάδων σε αμερικανικές πόλεις το 2020, με αφορμή τις διαδηλώσεις του κινήματος Black Lives Matter, υπήρξε σαφής υπέρβαση των ορίων που θέτει το Σύνταγμα των ΗΠΑ για την εσωτερική χρήση του στρατού. Ο Τραμπ, τότε αλλά και σήμερα  ασύστολα εξακολουθεί «να βγάζει τον στρατό στους δρόμους Πολιτειών που -ο πολιτικός του αντίπαλος οι Δημοκρατικοί επικρατούν-   αγνοώντας το θεσμικό πλαίσιο, επιδιώκοντας να επιδείξει ισχύ. Ήταν και Είναι μια πράξη πολιτικής αλαζονείας, που συμβολίζει την πίστη του στην προσωπική του ασυλία.

Εξίσου  χαρακτηριστική υπήρξε η στάση του μετά την ήττα του στις εκλογές του 2020. Η αμφισβήτηση του εκλογικού αποτελέσματος, οι πιέσεις σε κρατικούς αξιωματούχους και η τελική υποκίνηση της εισβολής στο Καπιτώλιο αποτέλεσαν πρωτοφανές πλήγμα για τη δημοκρατία των ΗΠΑ. Το γεγονός ότι ο ίδιος κατάφερε για καιρό να αποφεύγει τη δικαστική τιμωρία ενίσχυσε τον μύθο της πολιτικής ατιμωρησίας. Δικαίως  Αμερικανός συνταγματολόγος σχολίασε ότι «αν η Δημοκρατία δεν μπορεί να δικάσει τους ισχυρούς της, τότε δεν είναι Δημοκρατία· είναι θέατρο της εξουσίας»….και αυτό ακριβώς κάνει ο Τραμπ ευτελίζοντας κάθε έννοια Δημοκρατίας.

3. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και το άθλιο  προσωπείο της εξουσίας στην ΕΕ

Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, το φαινόμενο παίρνει διαφορετική μορφή αλλά ίδια ουσία. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, βρέθηκε στο επίκεντρο έντονης κριτικής όταν αρνήθηκε να δώσει στη δημοσιότητα την προσωπική της αλληλογραφία με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer, σχετικά με τις συμφωνίες αγοράς εμβολίων κατά της COVID-19, κόστους δις Ευρώ.

Η υπόθεση αυτή δεν αφορά μόνο τη διαχείριση μιας κρίσης υγείας· αφορά το ζήτημα της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Σε ένα πολιτικό σύστημα που υπερηφανεύεται για τον νομικό και ηθικό του ορθολογισμό, η επιλογή της φον ντερ Λάιεν να κρατήσει μυστική τη διαπραγμάτευση για συμβόλαια δισεκατομμυρίων ευρώ ενίσχυσε την εντύπωση ότι οι κορυφές της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας λειτουργούν εκτός ελέγχου.

Όταν το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο ζήτησε επισήμως τα σχετικά έγγραφα και η Επιτροπή αρνήθηκε, η υπόθεση πήρε διαστάσεις θεσμικού σκανδάλου. Ωστόσο, η ίδια η πρόεδρος παρέμεινε πολιτικά ανέγγιχτη, χωρίς καμία ουσιαστική κύρωση. Αυτό το γεγονός υπογραμμίζει πόσο ευάλωτοι είναι οι μηχανισμοί εσωτερικού ελέγχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης όταν η ίδια η κορυφή τους αποφασίζει να αγνοήσει τις διαδικασίες.

Η αλαζονεία της εξουσίας εδώ εκδηλώνεται όχι με κραυγές, αλλά με σιωπή. Μήπως να θυμηθούμε και την επαίσχυντη συμφωνία της Ντερ Λάϊεν με τον Τραμπ που χρέωσε τους Ευρωπαίους πολίτες με τρις; 

Είναι τελικά η σιγουριά της θεσμικής απουσίας τιμωρίας. Και όπως συμβαίνει συχνά στην ευρωπαϊκή πολιτική, το πρόβλημα δεν είναι το σκάνδαλο αυτό καθαυτό, αλλά η αδυναμία λογοδοσίας. Όταν οι πολιτικοί δεν έχουν υποχρέωση να εξηγούν τις πράξεις τους, η δημοκρατία υποχωρεί στην τεχνοκρατία-στους ειδικούς, στους γραφειοκράτες, στους λομπίστες, στους μεταπράτες.

     4. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η ελληνική εκδοχή της ατιμωρησίας

Στην Ελλάδα, η πολιτική αλαζονεία συναντά ένα ιστορικό υπόβαθρο ανοχής. Η περίπτωση του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι ενδεικτική αυτής της παράδοσης. Οι αποκαλύψεις για το σκάνδαλο των τηλεφωνικών παρακολουθήσεων, όπου δημοσιογράφοι, πολιτικοί και κρατικοί αξιωματούχοι βρέθηκαν υπό επιτήρηση από κρατικές υπηρεσίες, συνιστούν θεσμική εκτροπή που σε άλλες χώρες θα προκαλούσε πολιτικό σεισμό. Στην Ελλάδα, όμως, η υπόθεση αντιμετωπίστηκε με ρητορικές υπεκφυγές, επικοινωνιακούς αντιπερισπασμούς, πετσοταϊσμένα ΜΜΕ και τελικά με καμία ουσιαστική λογοδοσία.

Ακόμη πιο σοκαριστική υπήρξε η διαχείριση του εγκλήματος της τραγωδίας των Τεμπών, όπου οι πολιτικές επιλογές-τα λάθη-οι παραλήψεις είτε της κυβέρνησης είτε των διορισμένων από αυτή στελεχών μέρους του κρατικού μηχανισμού οδήγησαν στον θάνατο δεκάδες νέους ανθρώπους. Αντί για διαφάνεια και ανάληψη ευθύνης, η κοινωνία βρέθηκε αντιμέτωπη με μια επικοινωνιακή διαχείριση κρίσης, όπου οι ευθύνες αποδόθηκαν σε «ανθρώπινο λάθος» και τα στοιχεία που ανέκυπταν αποκρύπτονται ή και θάβονται.

Το πρόβλημα εδώ δεν είναι μόνο πολιτικό· είναι ηθικό και πολιτισμικό. Όταν μια κυβέρνηση αντιλαμβάνεται τη δικαιοσύνη ως γραφειοκρατική διαδικασία και όχι ως θεμέλιο εμπιστοσύνης, τότε η ίδια η δημοκρατία μετατρέπεται σε σκηνικό. Η κοινωνία παρακολουθεί με οργή αλλά και απάθεια, έχοντας πειστεί πως «τίποτα δεν αλλάζει». Κι αυτή η συλλογική παραίτηση είναι ίσως η μεγαλύτερη νίκη της αλαζονείας.

5. Η αποτυχία των μηχανισμών απονομής δικαιοσύνης

Κοινό νήμα στις τρεις περιπτώσεις είναι η ανεπάρκεια ή η αποδυνάμωση των μηχανισμών απονομής δικαιοσύνης. Είτε πρόκειται για τις ΗΠΑ, όπου η πολιτική πόλωση καθιστά δυσχερή τη δικαστική λογοδοσία ενός  προέδρου· είτε για την ΕΕ, όπου η συνειδητά διαμορφωμένη θεσμική πολυπλοκότητα θολώνει την ευθύνη των αξιωματούχων· είτε για την Ελλάδα, όπου η Δικαιοσύνη συχνά καθυστερεί ή εξαρτάται από πολιτικές ισορροπίες — σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα είναι ίδιο: ο ισχυρός μένει ατιμώρητος.

Η ατιμωρησία λειτουργεί σαν φαύλος κύκλος. Όσο οι πολιτικοί βλέπουν ότι μπορούν να παραβιάζουν θεσμικούς κανόνες χωρίς συνέπειες, τόσο ενισχύεται η αίσθηση παντοδυναμίας. Και όσο η κοινωνία παραμένει θεατής, τόσο η δημοκρατία αποδυναμώνεται εκ των έσω. Η δικαιοσύνη, για να είναι πραγματική, πρέπει όχι μόνο να είναι ανεξάρτητη, αλλά και ταχεία, διαφανής και θαρραλέα.

6. Η ηθική διάσταση της αλαζονείας

Πέρα από τη θεσμική ανάλυση, υπάρχει και μια βαθύτερη ηθική διάσταση. Η αλαζονεία στην πολιτική είναι μορφή ύβρεως, με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου: η αλαζονική πράξη που προσβάλλει την τάξη των πραγμάτων και προκαλεί τη Νέμεση. Ο πολιτικός που θεωρεί ότι δεν θα λογοδοτήσει, τελικά αμαυρώνει όχι μόνο τον εαυτό του αλλά και την έννοια της πολιτικής.

Η δημοκρατία δεν επιβιώνει μόνον από την ύπαρξη ή όχι θεσμών · επιβιώνει λόγω του ήθους του οποίου είναι φορέας. Κι όταν το ήθος αυτό απουσιάζει, ακόμη και το πιο τέλειο νομικό σύστημα δεν αρκεί. Η ιστορία διδάσκει ότι οι κοινωνίες που ανέχονται την αλαζονεία των ηγετών τους τελικά πληρώνουν το τίμημα — είτε με κοινωνική διάλυση είτε με πολιτική απαξίωση.

Αντί επιλόγου

Η αλαζονεία ορισμένων πολιτικών πηγάζει από την πίστη τους ότι οι θεσμοί είναι διακοσμητικοί, ότι η δικαιοσύνη είναι για τους «άλλους». Όμως, κάθε φορά που η δικαιοσύνη αποτυγχάνει να σταθεί στο ύψος της, ο Τραμπ, η φον ντερ Λάιεν, ο Μητσοτάκης θα επιβάλλουν στην  κοινωνία τον αυταρχισμό, τον Λαϊκισμό, την Ακροδεξιά.

Επομένως και για  τον Τραμπ και για  τη φον ντερ Λάιεν και για τον Μητσοτάκη, το μήνυμα είναι κοινό: η Αλαζονεία τους (δεδομένου ότι  νιώθουν απρόσβλητοι) οδηγεί την Κοινωνία σε Κρίση. Η πραγματική πρόοδος δεν βρίσκεται στην τεχνολογία, ούτε στα ποσοστά ανάπτυξης ή μεγέθυνσης της οικονομίας, αλλά στην ικανότητα μιας κοινωνίας να κρίνει και να τιμωρεί τους ισχυρούς της με τον ίδιο τρόπο που τιμωρεί τους αδύναμους. Η Δημοκρατία της Αρχαίας Αθήνας παρείχε το δικαίωμα του εξοστρακισμού ως μορφή τιμωρίας αλλά και αυτοάμυνας. Αναμοχλεύστε την μνήμη σας και θυμηθείτε πόσους «ισχυρούς» είχαν εξοστρακίσει.  

Ας παύσουμε να θεωρούμε την δικαιοσύνη  πολυτέλεια· είναι το οξυγόνο της δημοκρατίας.

Αν μάλιστα της το στερήσουν, δεν θα ασφυκτιά η δικαιοσύνη — θα ασφυκτιούμε εμείς, οι πολίτες αυτής της  κοινωνίας .

2025 : «Διεθνές Έτος Κβαντικής»

                                             2025 : «Διεθνές Έτος Κβαντικής»

                                        Γράφει ο Δημήτρης Σκουτέρης

Ο Eλληνοαμερικανός Τζον Μαρτίνις και οι Τζον Κλαρκ, Μισέλ Ντεβορέ τιμήθηκαν με το βραβείο Nobel Φυσικής 2025. Σύμφωνα με ανακοίνωσή της η Επιτροπή απονομής του Νόμπελ έκρινε καθοριστική την συμβολή τους στην ανάπτυξη της επόμενης γενιάς της κβαντικής τεχνολογίας, περιλαμβανομένης της κβαντικής κρυπτογραφίας, των κβαντικών υπολογιστών και των κβαντικών αισθητήρων», ανέφερε στην ανακοίνωσή της η Επιτροπή Νόμπελ.

ΟΗΕ 2025 : «Διεθνές Έτος της Κβαντικής»

Το 2025 σηματοδοτεί μια ιστορική στιγμή διπλής εορτής: 

 τα 100 χρόνια από τη διαμόρφωση της Κβαντικής Μηχανικής, που ο ΟΗΕ αποκαλεί «Διεθνές Έτος της Κβαντικής», και 

την προαναφερθείσα απονομή του Νόμπελ Φυσικής και στον Ελληνοαμερικανό επιστήμονα John Martinis.

 Η βράβευση του Martinis δεν είναι απλώς μια αναγνώριση μιας μεμονωμένης επιστημονικής συνεισφοράς. Είναι το σφράγισμα μιας εποχής όπου η κβαντική θεωρία εγκαταλείπει τα εργαστήρια και μεταμορφώνεται σε πρακτική τεχνολογία, προκαλώντας μια ανατροπή συγκρίσιμης με αυτή της Βιομηχανικής Επανάστασης. Το έργο του Martinis και της ομάδας του στην Google για την απόδειξη της «κβαντικής υπεροχής» – όπου ένας κβαντικός υπολογιστής για πρώτη φορά έλυσε ένα πρόβλημα πρακτικά αδύνατο για οποιονδήποτε κλασικό υπερυπολογιστή – είναι ο βωμός από τον οποίο ξεκινά η νέα εποχή.

Από τα Bits στα Qubits - Μια Κοσμική Αλλαγή

Στον ψηφιακό κόσμο που γνωρίζουμε, όλα λειτουργούν με ένα απλό δυαδικό σύστημα (0 και 1). Κάθε bit είναι σαν ένας «διακόπτης» - είτε είναι ανοιχτός (1) είτε κλειστός (0). Ολόκληρο το ψηφιακό μας σύμπαν, από τα email μας μέχρι τα βίντεο που παρακολουθούμε, βασίζεται σε αυτή την απλή αρχή των μονάδων και μηδενικών.

Τι θα γινόταν, όμως,  αν αυτοί οι «διακόπτες» μπορούσαν να είναι ταυτόχρονα ανοιχτοί ΚΑΙ κλειστοί; Αυτή ακριβώς είναι η θεμελιώδης διαφορά των κβαντικών υπολογιστών, που εγείρει ένα εύλογο ερώτημα: Πώς ακριβώς αυτή η φαινομενικά παράξενη συμπεριφορά θα μεταμορφώσει την τεχνολογία και την καθημερινότητά μας;

Η Μαγεία των Qubits: Όταν το Νόμισμα Περιστρέφεται στον Αέρα

Για να κατανοήσουμε την επανάσταση, ας χρησιμοποιήσουμε το παράδειγμα της  αναλογίας κατά και μετά την περιστροφή του νομίσματος:

• Παραδοσιακός υπολογιστής: Το νόμισμα έχει πέσει και πλέον βρίσκεται σε κατάσταση που φαίνεται- είτε κεφαλή είτε γράμματα.
• Κβαντικός υπολογιστής: Το νόμισμα περιστρέφεται στον αέρα, βρίσκεται ταυτόχρονα και στις δύο καταστάσεις.

Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται "υπέρθεση" - η ικανότητα των qubits να βρίσκονται σε πολλαπλές καταστάσεις ταυτόχρονα. Και εδώ έγκειται η μαγεία: 2 qubits μπορούν να επεξεργαστούν 4 πιθανότητες ταυτόχρονα, 3 qubits μπορούν να επεξεργαστούν 8, και ούτω καθεξής. 

Η Εκθετική Ισχύς: Από τα 300 Qubits στο Άπειρο Δυναμικό

Η πραγματική επανάσταση έγκειται στην εκθετική αύξηση της ισχύος:

·         50 qubits: Ισοδυναμούν με 1.125.899.906.842.624 κλασικά bits

·         300 qubits: Η Ισχύς τους είναι μεγαλύτερη από τον αριθμό των ατόμων στο ορατό σύμπαν

Αυτή η ασύλληπτη υπολογιστική ισχύς μετατρέπει τα αδύνατα σε δυνατά: Προβλήματα που θα χρειαζόταν δισεκατομμύρια χρόνια για τους σημερινούς υπερυπολογιστές πλέον με την χρήση κβαντικών υπολογιστών επιλύονται σε λεπτά ή ώρες. 

Ιδού η απόδειξη:

Ο βραβευμένος με NOBEL John Martinis, oλοκλήρωσε με την ομάδα του-για λογαριασμό της Google- την κατασκευή του πρώτου κβαντικού υπολογιστή με υπεραγώγιμα qubits. Μάλιστα  το 2019 παρουσίασαν τον επεξεργαστή Sycamore, τον κβαντικό υπολογιστή των 53 qubits, ο οποίος ολοκλήρωσε έναν εξαιρετικά περίπλοκο υπολογισμό σε μόλις τρία λεπτά και είκοσι δευτερόλεπτα, κάτι που θα απαιτούσε περίπου δέκα χιλιάδες χρόνια για τον ταχύτερο κλασικό υπερυπολογιστή. Το επίτευγμα αυτό, γνωστό ως «κβαντική υπεροχή», αποτέλεσε ιστορική στιγμή για την επιστήμη, αποδεικνύοντας ότι οι κβαντικοί υπολογιστές μπορούν να ξεπεράσουν κατά πολύ τις συμβατικές μηχανές σε συγκεκριμένα προβλήματα.

Οι Συνέπειες

1.  Επανάσταση στην Ιατρική. Ανακάλυψη Φαρμάκων

Σήμερα: Η ανάπτυξη νέων φαρμάκων απαιτεί 10-15 χρόνια και κοστίζει δισεκατομμύρια. Οι επιστήμονες δοκιμάζουν χιλιάδες ενώσεις ευρισκόμενοι μεταξύ δοκιμών και σφαλμάτων.

Με χρήση κβαντικών υπολογιστών θα επιτυγχάνεται:

• Η Προσομοίωση μορίων σε ατομικό επίπεδο: Θα μπορούμε να "δούμε" πώς αλληλεπιδρούν τα φάρμακα με τις βιολογικές δομές
• Η Εξατομικευμένη ιατρική: Φάρμακα σχεδιασμένα ειδικά για το DNA του κάθε ασθενή
• Οι Ταχύτερες ανακαλύψεις: Ο χρόνος ανάπτυξης νέων θεραπειών θα μειωθεί .

Μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες (π.χ. AstraZeneca) εκτελούν ήδη πιλοτικά κβαντικά έργα. Η δυνατότητα προσομοίωσης πολύπλοκων βιο μοριακών αλληλεπιδράσεων θα μπορούσε να μειώσει στο μισό τους χρόνους ανάπτυξης νέων φαρμάκων, εξοικονομώντας εκατοντάδες δισεκατομμύρια και φέρνοντας θεραπείες στους ασθενείς πολύ πιο γρήγορα.

Στη βιοτεχνολογία και την ιατρική, κβαντικοί αισθητήρες, με ευαισθησία στο κβαντικό επίπεδο, θα μπορούν να ανιχνεύσουν ασθένειες όπως ο καρκίνος σε απείρως μικρότερα στάδια, αναλύοντας βιο μοριακά δείγματα με ακρίβεια που σήμερα είναι ανύπαρκτη. Η κβαντική απεικόνιση (MRI της επόμενης γενιάς) θα αποκαλύπτει λεπτομέρειες του ανθρώπινου σώματος χωρίς προηγούμενο.

2. Ασφάλεια και Κρυπτογράφηση

Σήμερα: Η ασφάλεια των δεδομένων μας απειλείται συνεχώς.

Με κβαντικούς υπολογιστές:

• Απόλυτη ασφάλεια: Κβαντική κρυπτογράφηση αδιάβλητη από οποιονδήποτε παραδοσιακό υπολογιστή
• Προστασία ταυτότητας: Ασφαλείς ψηφιακές ταυτότητες που δεν μπορούν να κλαπούν
• Ασφαλής ψηφιοποίηση: Μετάβαση στην ψηφιακή εποχή χωρίς ανησυχίες

3. Χρηματοοικονομικά & Ασφάλεια

Τράπεζες (HSBC, JPMorgan) επενδύουν στην κβαντική τεχνολογία για:

     •    Ανάλυση κινδύνου

     •    Ανίχνευση απάτης

     •    Βελτιστοποίηση χαρτοφυλακίου

Πρόβλεψη: Κβαντικοί υπολογιστές με 50 qubits θα μπορούσαν να προβλέψουν τάσεις της αγοράς που ξεφεύγουν από τους παραδοσιακούς υπολογιστές.

4. Ρομποτική και  Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ)

Στον τομέα της ρομποτικής και της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ), η συνύπαρξη με την κβαντική είναι αναπόφευκτη. Τα ανθρωποειδή ρομπότ του μέλλοντος δεν θα βασίζονται μόνο σε κλασικούς αλγορίθμους, αλλά και σε κβαντικά νευρωνικά δίκτυα, ικανά να επεξεργάζονται τεράστιες ποσότητες αισθητηριακών δεδομένων σχεδόν σε πραγματικό χρόνο και να λαμβάνουν αποφάσεις σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας με ανθρώπινη – ή και υπερ-ανθρώπινη – ευελιξία. Η «κβαντική ΑΙ» θα είναι ο εγγυητής για ρομπότ που δεν απλώς εκτελούν προκαθορισμένες εντολές, αλλά κατανοούν πλαστικά και δυναμικά το περιβάλλον τους.

Η Φιλοσοφική Διάσταση. Η δικαίωση του Ηράκλειτου;

Η κβαντική μηχανική δεν ήταν ποτέ απλώς μια μαθηματική κατασκευή. Ήταν, και παραμένει, μια βαθιά φιλοσοφική άσκηση. Ανατρέπει τον ντετερμινισμό του Νεύτωνα και την Αριστοτελική λογική της «αιτιοκρατίας». Σε έναν κόσμο όπου ένα σωματίδιο μπορεί να βρίσκεται σε δύο θέσεις ταυτόχρονα και η πράξη της παρατήρησης καθορίζει την τελική του κατάσταση, οι έννοιες της «αντικειμενικής πραγματικότητας» και της «τοπικότητας» τίθενται υπό αμφισβήτηση.

Εδώ, η σύνδεση με την αρχαία ελληνική σκέψη είναι εντυπωσιακά σχετική. Ο Ηράκλειτος, με τη φράση του «πάντα ρει», είχε κατανοήσει τον δυναμικό, ασταθή και σχετικό χαρακτήρα της ύλης. Στον κβαντικό κόσμο, τίποτα δεν είναι απόλυτο και στατικό· όλα είναι πιθανότητες και ροές.

 Η κβαντική υπέρθεση μοιάζει με μια επιστημονική απόδειξη της διαλεκτικής του Ηράκλειτου, όπου οι αντίθετες καταστάσεις συνυπάρχουν σε μια δυναμική ένταση. Από την άλλη, ο Δημόκριτος και οι μαθητές του, που υπέθεσαν ότι ο κόσμος αποτελείται από άτομα και κενό, είχαν δίκιο στη βασική υπόθεση, αλλά η κβαντική μηχανική αποκαλύπτει ότι αυτά τα «άτομα» δεν είναι σκληρές, ντετερμινιστικές μπάλες του μπιλιάρδου, αλλά νέφη πιθανότητας, με εγγενή απρόβλεπτη συμπεριφορά.

Μια Ανθρώπινη Πρόκληση

Η βράβευση του John Martinis και η επέτειος του 2025 δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή της πραγματικής αλλαγής. Η κβαντική τεχνολογία φέρνει ασύλληπτες δυνατότητες για την ανθρωπότητα, αλλά και ευθύνες . Η δημιουργία απρόσβλητων κρυπτογραφικών συστημάτων μπορεί να εξασφαλίσει την ελευθερία μας, 

αλλά και να την απειλήσει αν ελεγχθεί από ολιγάρχες. 

Η κβαντική ΑΙ μπορεί να λύσει τα πιο περίπλοκα προβλήματά μας, αλλά και να δημιουργήσει συστήματα πέρα από τον πλήρη έλεγχό μας.

Σε αυτό το νέο τοπίο, το κληροδότημα των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων – η ατέλειωτη αναζήτηση της γνώσης, η κριτική σκέψη και η ηθική  – είναι πιο πολύτιμα από ποτέ.

 Η κβαντική επανάσταση δεν είναι μόνο τεχνολογική· είναι μια πρόσκληση να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με την πραγματικότητα, αξιοποιώντας τόσο τις μαθηματικές εξισώσεις , όσο και τις διδαχές των φιλοσόφων μας.

*Ο Δημήτρης Σκουτέρης είναι πολιτικός αναλυτής, skouterisd@gmail.com, https://www.facebook.com/dimitris.skouteris.94, @dim1956.bsky.social, @skouterisd, https://skouterisd.blogspot.com.

ΑΝΤΙΟ ΔΑΣΚΑΛΕ

                   Αποχαιρετισμός στον Καθηγητή Γιώργο Κασιμάτη

                                                ΑΝΤΙΟ ΔΑΣΚΑΛΕ

Γράφει ο Δημήτρης Σκουτέρης

Η απώλεια του Καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου Γιώργου Κασιμάτη αποτελεί βαθύ πλήγμα για την Ελληνική Δημοκρατία, την επιστήμη του δικαίου και τον δημόσιο βίο της χώρας. Υπήρξε μια κορυφαία μορφή του νομικού μας κόσμου, ένας δάσκαλος με σπάνια παιδεία, ήθος, πατριωτισμό και αφοσίωση στις αρχές του Συντάγματος και του κράτους δικαίου. Ένας πραγματικός ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ

Για όσους είχαμε την τιμή να τον έχουμε καθηγητή στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο Γιώργος Κασιμάτης δεν υπήρξε απλώς ένας διδάσκων. Ήταν ένας πνευματικός καθοδηγητής που ενέπνεε σεβασμό, στοχασμό και βαθιά αγάπη για τη γνώση και τη δημοκρατία. Η διδασκαλία του ξεπερνούσε τα όρια της νομικής επιστήμης∙ ήταν μια διαρκής υπενθύμιση ότι το Σύνταγμα δεν είναι απλώς ένα νομικό κείμενο, αλλά ο θεμέλιος λίθος της ελευθερίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και εν τέλει της δημοκρατίας.

Η συμβολή του στην επιστήμη υπήρξε πολυδιάστατη και διαχρονική. Με το πλούσιο συγγραφικό του έργο και τη θεωρητική του οξυδέρκεια, διαμόρφωσε γενιές επιστημόνων κυρίως αλλά όχι μόνον νομικών και συνέβαλε καθοριστικά στη θεμελίωση του σύγχρονου συνταγματικού διαλόγου στην Ελλάδα. Παράλληλα, η παρουσία του στον δημόσιο χώρο υπήρξε πατριωτική, θαρραλέα και ακέραιη — υπερασπιζόμενος πάντοτε με παρρησία τις αρχές της δημοκρατίας, των δικαιωμάτων του ατόμου αλλά και του ανθρωπισμού, ακόμη και όταν αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να σταθεί Όρθιος απέναντι σε κατεστημένες αντιλήψεις ή πολιτικά ρεύματα.

Ο πατριωτισμός του Γιώργου Κασιμάτη υπήρξε γνήσιος και ανιδιοτελής. Δεν εκφραζόταν με λόγια, αλλά με πράξεις και στάση ζωής έδωσε μεγάλες μάχες για την ανεξαρτησία της Κύπρου και κατά του αποικιακού Σχεδίου Ανάν, ενώ ήταν από τα κεντρικά πρόσωπα που πολιτικά και νομικά αντιτάχθηκαν συστηματικά στα Μνημόνια από την αρχή. Υπηρέτησε την πατρίδα με συνέπεια, τόσο ως ακαδημαϊκός όσο και ως πολίτης, υπερασπιζόμενος πάντοτε την εθνική κυριαρχία, τη λαϊκή κυριαρχία και τα δικαιώματα των Ελλήνων πολιτών.

Κατά τη διάρκεια της μακράς του πορείας, υπηρέτησε με τιμή, συνείδηση και ευθύνη σε καίριες θέσεις του δημόσιου βίου. Διετέλεσε Διευθυντής του Νομικού Γραφείου και Νομικός Σύμβουλος του Πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου (1981-1988), Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΡΤ, καθώς και μέλος επιτροπών και συμβουλίων που προώθησαν τη μελέτη και την υπεράσπιση των δημοκρατικών θεσμών. Σε κάθε θέση, η παρουσία του ήταν συνώνυμη της ευθύτητας, της ανεξαρτησίας σκέψης και της προσήλωσης στο δημόσιο συμφέρον και την δημοκρατία.

Ο Γιώργος Κασιμάτης θα μείνει στη μνήμη και για την ανυποχώρητη στάση του απέναντι στα μνημόνια, τα οποία θεωρούσε αντίθετα προς το Σύνταγμα και τη λαϊκή κυριαρχία. Με παρρησία διατύπωσε τη θέση του ότι «η υποδούλωση μιας χώρας δεν μπορεί να γίνει με νομικό μανδύα» και υπερασπίστηκε με συνέπεια την ανεξαρτησία και αξιοπρέπεια του ελληνικού λαού. Η φωνή του υπήρξε φάρος συνταγματικής συνείδησης και πατριωτικής αξιοπρέπειας σε μια δύσκολη περίοδο για τη χώρα.

Στις 14.02.2014 (περίοδο που είχαμε συγκυβέρνηση ΝΔ και ΠΑΣΟΚ -όταν Σαμαράς—Βενιζέλος συγκυβερνούσαν και ήταν υπουργός ο Μητσοτάκης/ ο δε Ανδρουλάκης ατύπως συγκυβερνούσε με την δεξιά όντας ακόμα Γραμματέας στο ΠΑΣΟΚ δηλαδή Νο 2 )  τότε ο καθηγητής Κασιμάτης σε άρθρο του σχετικά με «τη Δανειοδοτική Σύμβαση, το Μνημόνιο και τη Συμφωνία Έγκρισης του ΔΝΤ» ανέφερε κατά λέξη:

 1. Η Δανειοδοτική Σύμβαση, το Μνημόνιο και η Συμφωνία έγκρισης του ΔΝΤ αποτελούν μια ενιαία διεθνή σύμβαση που υπογράφουν η Ελληνική Δημοκρατία, οι 16 χώρες της Ευρωζώνης και (στην τρίτη περίπτωση) και το ΔΝΤ.

2. Με την ενιαία αυτή διεθνή σύμβαση επιβάλλονται οι όροι που δένουν χειροπόδαρα την Ελλάδα: 

• Παραίτηση από τις ενστάσεις εθνικής κυριαρχίας, εθνικής κληρονομιάς και από κάθε άλλη ένσταση
• Παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων που εγγυώνται το Σύνταγμα, το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο
• Παραβίαση θεμελιωδών αρχών της συνταγματικής, της ευρωπαϊκής και της διεθνούς νομιμότητας.

3. Οι συμβάσεις αυτές έπρεπε να κυρωθούν ως διεθνείς συμβάσεις από τη Βουλή των Ελλήνων με πλειοψηφία των 3/5 των βουλευτών, δηλαδή με 180 βουλευτές.

Αυτό το επιβάλλουν το Ελληνικό Σύνταγμα και το Διεθνές Δίκαιο.

Όμως δεν έγινε.

Αντ' αυτού η Σύμβαση Δανειοδότησης που είναι η βασική Σύμβαση από τις τρεις, ορίζει παράνομα ότι θα εφαρμόζονται από την ημέρα υπογραφής τους χωρίς κύρωση. Το ίδιο όρισε και ένας νόμος που ψηφίστηκε λίγες μέρες μετά το ν. 3847/2010. Ο νόμος είναι αντισυνταγματικός.

4. Το ότι δεν κυρώθηκαν από τη Βουλή των Ελλήνων οι τρεις Συμφωνίες, που αποτελούν την ενιαία Σύμβαση δανειοδότησης, παραβιάζει και το Ελληνικό Σύνταγμα και το Διεθνές Δίκαιο. Συνέπεια αυτής της σοβαρής παραβίασης είναι ότι οι Συμβάσεις είναι άκυρες και μάλιστα ανυπόστατες.

5. Με βάση τις ανυπόστατες συμβάσεις ασκείται εξουσία στην Ελλάδα εκτός Συντάγματος, εκτός Διεθνούς Δικαίου και εκτός νόμου.

• Η παράνομη εξουσία που ασκείται είναι:

1.     όλες οι υποχρεώσεις εφαρμογής των Συμβάσεων που εκτελεί η Ελλάδα και

2.     ο λεπτομερής και αυστηρός έλεγχος της «Τρόικα»

• Η εξουσία αυτή είναι εκτός συνταγματικής νομιμότητας και επομένως πραξικοπηματική.
• Σε οποιοδήποτε άλλο κράτος της Ευρώπης θα είχε απαγορευθεί η είσοδος της Τρόικα για έλεγχο στην χώρα από τον εισαγγελέα.

6. Η επιβολή στην Ελλάδα των όρων που παραβιάζουν το Σύνταγμα και το Διεθνές Δίκαιο, ιδίως του όρου παραίτησης από τις ενστάσεις εθνικής κυριαρχίας «άνευ όρων και αμετακλήτως» αποτελεί άσκηση οικονομικής και πολιτικής βίας σύμφωνα με την Σύμβαση της Βιέννης, του 1969.

Συμπέρασμα:

1. Για τις πιο αυστηρές και απάνθρωπες διεθνείς συμβάσεις της Ελληνικής Δημοκρατίας παρέκαμψε η Κυβέρνηση όλους τους βασικούς θερμούς του Πολιτεύματος: 

• το Αντιπροσωπευτικό Σώμα του Ελληνικού Λαού
• τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας
• το Υπουργείο Εξωτερικών

και δεν ενημέρωσε τον ελληνικό λαό.

2. Η εξουσία που ασκείται βάσει των Συμβάσεων με την Ευρωζώνη και το ΔΝΤ είναι πραξικόπημα.

Η προσφορά του στην ελληνική κοινωνία ξεπέρασε τα όρια της πανεπιστημιακής έδρας. Υπερασπίστηκε τους δημοκρατικούς θεσμούς, στάθηκε στο πλευρό των νέων, των εργαζομένων, των αδυνάτων. Με το ήθος του και την αφοσίωσή του στις αρχές της δικαιοσύνης, έγινε παράδειγμα πολίτη που συνδυάζει τη βαθιά επιστημονική γνώση με το αίσθημα ευθύνης απέναντι στην πατρίδα και το κοινό καλό.

Ο Γιώργος Κασιμάτης θα μείνει στη μνήμη μας ως υπόδειγμα επιστήμονα, δασκάλου και πολίτη· ως άνθρωπος με ακλόνητη προσήλωση στις αξίες της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας και της δικαιοσύνης. Η απουσία του αφήνει δυσαναπλήρωτο κενό, αλλά το έργο, η σκέψη και το παράδειγμά του θα συνεχίσουν να φωτίζουν τον δρόμο των νέων νομικών και όλων όσοι πιστεύουν στην ουσία και τη δύναμη της Δημοκρατίας.

Ας κρατήσουμε την σκέψη του και ας επαναπροσδιορίσουμε ΑΠΑΝΤΕΣ την συμπεριφορά μας. Ρωτήθηκε ο Δάσκαλος: - ποιος θα έπρεπε να είναι τελικά ο ρόλος του πανεπιστημιακού διανοούμενου απέναντι στην εξουσία;

Ιδού η απάντηση του: «Δυστυχώς δεν είμαι ικανοποιημένος από τους συναδέλφους μου και γενικά από τα μέλη της πνευματικής ηγεσίας της χώρας. Όμως δεν είμαι ευχαριστημένος ούτε από τους φοιτητές, που ήταν πάντοτε η πρωτοπορία. 

Ελάχιστοι αγωνίζονται σήμερα για την Ελλάδα και τον άνθρωπο. Λησμονούν ότι η αποστολή του επιστήμονα

δεν είναι να κρατάει τις γνώσεις του μόνο για τον εαυτό του και για την επαγγελματική του σταδιοδρομία, 

αλλά κυρίως και πρώτα από όλα για τον άνθρωπο και την κοινωνία.

Όσοι δεν το αντιλαμβάνονται, είναι επίορκοι του λειτουργήματός τους. 

Αντί να λειτουργούν ως πνευματική ηγεσία που φωτίζει, προτιμούν να λειτουργούν ως πνευματικό κατεστημένο που ασκεί κηδεμονία.

 

                                                 ΑΝΤΙΟ ΔΑΣΚΑΛΕ

                                                Αιωνία σου η Μνήμη.

Μια Νέα Κοινωνία

 Μια Νέα Κοινωνία με Εργαλεία Διαφάνειας και Συμμετοχικού Ελέγχου. 

                 Η Τεχνολογία ως Μέσο Δημοκρατίας και Ισότητας

Γράφει ο Δημήτρης Σκουτέρης

 Η Πρόκληση της Εποχής μας

Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από την υπερσυγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια λίγων ισχυρών κρατών, πολυεθνικών, χρηματοοικονομικών μορφωμάτων καθώς και τεχνολογικών κολοσσών. Η παραδοσιακή δομή του κράτους-προστάτη (του και «εθνικού κράτους» αποκαλούμενου) έχει αντικατασταθεί από συστήματα που ελέγχονται από αλγορίθμους, δεδομένα (DATA) και οικονομικά συμφέροντα. Έτσι οι αλγόριθμοι και τα δεδομένα είναι οι μηχανισμοί λήψης αποφάσεων που συχνά ξεπερνούν την ανθρώπινη κρίση, περιορίζοντας τον ρόλο του πολίτη σε παθητικό παρατηρητή

Σε αυτό το πλαίσιο, το ερώτημα που τίθεται είναι: Μπορεί η τεχνολογία να αναστρέψει αυτήν τη συνθήκη και να λειτουργήσει ως όχημα δημοκρατίας και ισότητας; Η τεχνολογία προφανώς μπορεί να το κάνει αυτό πραγματικότητα—αλλά χρειάζεται πρώτα κοινωνική και πολιτική βούληση για να το υλοποιήσει. Αυτό το δοκίμιο δεν είναι μια νέα  "Ιδεατή Πολιτεία" του Πλάτωνα, αλλά μια πρακτική προσέγγιση για μια κοινωνία που ενσωματώνει τη διαφάνεια, τη συμμετοχή και τον τεχνολογικό έλεγχο ως θεμελιώδη στοιχεία της λειτουργίας της.

1. Η Αρχιτεκτονική της Νέας Κοινωνίας

Η Νέα Κοινωνία στηρίζεται σε τρεις πυλώνες:

I. Διαφάνεια σε Real-Time

Η έννοια του Real-Time αναφέρεται σε διαδικασίες που γίνονται «σε πραγματικό χρόνο», δηλαδή με άμεση ενημέρωση χωρίς καθυστερήσεις. Εφαρμοζόμενη στη διακυβέρνηση, σημαίνει ότι κάθε απόφαση, κάθε δαπάνη και κάθε δημόσια ενέργεια είναι διαθέσιμη στους πολίτες τη στιγμή που ακριβώς συμβαίνει και όχι μήνες αργότερα μέσω εκθέσεων-αναφορών-δημοσιευμάτων.

Στην Ελλάδα, το σύστημα Διαύγεια είναι ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση: κάθε απόφαση της δημόσιας διοίκησης αναρτάται διαδικτυακά. Ωστόσο, ένα πιο προχωρημένο σύστημα βασισμένο σε blockchain θα εξασφάλιζε ότι τα δεδομένα είναι αδιάβλητα και δυνατόν να τα παρακολουθούμε σε πραγματικό χρόνο και όχι όποτε ο Φορέας τα αναρτά.

II. Συμμετοχικός Έλεγχος

Η πολιτική παύει να είναι προνόμιο ειδικών, τεχνοκρατών, ή και πολιτικών του κομματικού σωλήνα. Μέσω ψηφιακών εργαλείων, οι πολίτες προτείνουν, αναθεωρούν και ψηφίζουν πολιτικές. Στην ελληνική περίπτωση, η εμπειρία της πλατφόρμας gov.gr έδειξε ότι η ηλεκτρονική διακυβέρνηση μπορεί να μειώσει τη γραφειοκρατία και να φέρει τον πολίτη πιο κοντά στους κρατικούς μηχανισμούς. Αυτό όμως δεν αρκεί,  Το επόμενο βήμα είναι η συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων με ψηφιακά δημοψηφίσματα για ζητήματα όπως η υγεία, η παιδεία ή η κλιματική πολιτική κλπ.

III. Τεχνολογική Λογοδοσία

Αλγόριθμοι και εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης (AI) υπόκεινται σε συνεχή έλεγχο από ανεξάρτητες ομάδες επιστημόνων και πολιτών, ώστε να διασφαλίζεται η ηθική τους χρήση. Στην Ελλάδα, η συζήτηση για την προστασία προσωπικών δεδομένων (ιδίως μετά την εφαρμογή του GDPR) δείχνει την ανάγκη διαρκούς επιτήρησης για να αποφευχθεί η καταχρηστική χρήση δεδομένων.

2. Τα Εργαλεία Διαφάνειας και Ελέγχου

α. Το Δημοκρατικό Blockchain

Το blockchain είναι μια αποκεντρωμένη ψηφιακή βάση δεδομένων όπου οι πληροφορίες καταγράφονται σε «αλυσίδες μπλοκ» με τρόπο που δεν μπορεί να αλλοιωθούν. Στο ελληνικό πλαίσιο, θα μπορούσε να εφαρμοστεί στις δημόσιες δαπάνες: κάθε ευρώ που επενδύεται για την κατασκευή ενός έργου (π.χ. νοσοκομείου ή σχολείου) θα είναι ορατό και ανιχνεύσιμο από τους πολίτες. Έτσι, η κοινωνία θα γνωρίζει σε πραγματικό χρόνο την πορεία του έργου, από την υπογραφή της σύμβασης μέχρι την ολοκλήρωσή του.

β. Η Πλατφόρμα Συμμετοχικής Λήψης Αποφάσεων

Μέσω εφαρμογών που αξιοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για την ανάλυση προτάσεων, οι πολίτες θα μπορούν να συνδιαμορφώνουν την πολιτική ατζέντα. Μια εφαρμογή όπου οι πολίτες μπορούν να προτείνουν νόμους ή τροποποιήσεις, να ψηφίζουν σε δημοψηφίσματα για σημαντικά ζητήματα, να συμμετέχουν σε διαδικτυακές συνελεύσεις για τοπικά -περιφερειακά και εθνικά θέματα. Στην Ελλάδα, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να υλοποιηθεί ως «ψηφιακή Αγορά ιδεών» (στο πρότυπο της Αγοράς στην Αρχαία Αθήνα), όπου οι πολίτες υποβάλλουν προτάσεις, οι οποίες βελτιώνονται με ανοιχτή διαβούλευση και αξιολογούνται πριν τεθούν σε ψηφοφορία. Εδώ η τεχνητή νοημοσύνη θα βοηθά στην αναλυτική επεξεργασία των προτάσεων, εντοπίζοντας τακτικές και προτείνοντας βελτιώσεις.

γ. Το Σύστημα Τεχνολογικής Λογοδοσίας

Ειδικές ομάδες πολιτών-εμπειρογνωμόνων θα ελέγχουν τους αλγορίθμους που εφαρμόζονται σε κρίσιμους τομείς. Για παράδειγμα, σε συστήματα πρόβλεψης εγκληματικότητας ή αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, θα πρέπει να διασφαλίζεται η δικαιοσύνη και η αμεροληψία. Επιπλέον οι Ανεξάρτητες ομάδες εμπειρογνωμόνων (πολίτες, επιστήμονες, ακτιβιστές) ενδεικτικά  θα ελέγχουν :

Τους αλγορίθμους που χρησιμοποιούνται από τις κυβερνήσεις και τις εταιρείες.

Τις βιοτεχνολογικές εφαρμογές (π.χ. γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, AI στην ιατρική).

Την ηθική χρήση της τεχνολογίας (π.χ. προστασία προσωπικών δεδομένων).

 Στο ελληνικό πλαίσιο, όπου η εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς συχνά είναι χαμηλή, τέτοιες επιτροπές θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη διαφάνεια και την αξιοπιστία.

3. Η Κοινωνία ως Συν-Δημιουργός

Σε αυτή τη Νέα Κοινωνία, οι πολίτες δεν είναι παθητικοί δέκτες αποφάσεων, αλλά ενεργοί Συν-δημιουργοί του πολιτικού και κοινωνικού τους περιβάλλοντος. Η Νέα Κοινωνία αναδεικνύει τον πολίτη σε ενεργό δημιουργό. Για παράδειγμα:

Τοπική Αυτοδιαχείριση: Κοινότητες μπορούν και πρέπει να αυτοδιαχειριστούν μερικώς την καθημερινότητα τους-τα προβλήματα τους-το μέλλον τους. Να δημιουργήσουν ακόμα και  δικά τους ψηφιακά νομίσματα (χρήσιμα για την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας)-  ενεργειακά δίκτυα με τη βοήθεια smart grids (έξυπνων δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας) ακόμα και χρήσης τρισδιάστατων εκτυπωτών (3D printers). Στην Ελλάδα, η ανάπτυξη ενεργειακών κοινοτήτων δείχνει ότι ήδη υπάρχουν πρωτοβουλίες σε αυτήν την κατεύθυνση.

Gamification στη Διακυβέρνηση: Ο όρος Gamification αναφέρεται στη χρήση στοιχείων από τον φιλοσοφία του κόσμου των παιχνιδιών σε διαδικασίες αποφάσεων -συμμετοχής-δράσεων . Στην πολιτική, αυτό σημαίνει ότι η συμμετοχή θα ανταμείβεται, π.χ. με συμβολικές διακρίσεις για τις καλύτερες ιδέες. Στο ελληνικό περιβάλλον, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προσελκύσει περισσότερο τους νέους, που συχνά αισθάνονται αποξενωμένοι από τις παραδοσιακές πολιτικές δομές. Με άλλα λόγια η συμμετοχή θα πρέπει να αμείβεται ποικιλότροπα.

4. Προκλήσεις και Κίνδυνοι

Η μετάβαση σε αυτή τη Νέα Κοινωνία δεν είναι χωρίς προκλήσεις:

Η Απειλή της Τεχνολογικής Υπεροχής: Οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες μπορεί να χρησιμοποιήσουν την ίδια τεχνολογία για να παρακάμψουν τους ελέγχους (π.χ. χάκερς, ψευδείς ειδήσεις).

Η ανισότητα πρόσβασης σε τεχνολογικά μέσα μπορεί να δημιουργήσει νέες μορφές κοινωνικού αποκλεισμού. Στην Ελλάδα, η ψηφιακή ανισότητα μεταξύ αστικών κέντρων και απομακρυσμένων περιοχών παραμένει κρίσιμο πρόβλημα.

Η Υπερβολική Εξάρτηση από την Τεχνολογία: Η κοινωνία μπορεί να χάσει την ικανότητα για κριτική σκέψη και αυτοοργάνωση χωρίς τεχνολογικά εργαλεία.

Η Δυνατότητα για Αλλαγή

Η πρόταση για μια κοινωνία διαφάνειας και συμμετοχής δεν είναι ουτοπική· βασίζεται σε τεχνολογίες που ήδη υπάρχουν(blockchain, AI, δίκτυα 5G) και σε διεθνείς προτάσεις για την ψηφιακή δημοκρατία. Το ζητούμενο είναι η πολιτική βούληση να αξιοποιηθούν με τρόπο που ενισχύει τη δημοκρατία και όχι τον αυταρχισμό.

Η τεχνολογία, άλλωστε δεν είναι ούτε καλή ούτε κακή· ούτε ουδέτερη. Η δική μας επιλογή είναι να την χρησιμοποιήσουμε για να ενισχύσουμε την εξουσία των πολιτών και να δημιουργήσουμε μια κοινωνία πιο δίκαιη -βιώσιμη- συμμετοχική.

Ο Δημήτρης Σκουτέρης είναι πολιτικός αναλυτής, skouterisd@gmail.com, https://www.facebook.com/dimitris.skouteris.94, @dim1956.bsky.social, @skouterisd, https://skouterisd.blogspot.com.

 

 

ΧΡΗΜΑ (1)

                          Ποιος και πως δημιουργεί από το τίποτα το χρήμα; 

                         CBDCs:  Τα παιγνίδια Εξουσίας των Ελιτ.

Γράφει ο Δημήτρης Σκουτέρης

                                      Χρήμα και Εμπορικές Τράπεζες

Ποιος δημιουργεί το χρήμα; Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων θα απαντούσε «η κυβέρνηση» ή «η κεντρική τράπεζα». Ωστόσο, αυτή η αντίληψη είναι μια από τις πιο διαδεδομένες ψευδαισθήσεις. Αυτό γιατί το χρήμα που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας, το 97% αυτού του χρήματος, δεν εκτυπώνεται από το κράτος, αλλά δημιουργείται από τις εμπορικές τράπεζες κάθε φορά που χορηγούν ένα δάνειο. Το γεγονός αυτό αποτελεί τη βάση ενός περίπλοκου συστήματος που έχει δώσει σε μια μικρή ελίτ τεράστια δύναμη και έλεγχο, και τώρα, με την εμφάνιση των ψηφιακών νομισμάτων των κεντρικών τραπεζών (CBDCs), αυτό το παιχνίδι εξουσίας μπαίνει σε μια κρίσιμη, ίσως και τελική, φάση.

Πόσο σημαντικό είναι να το κατανοήσουμε αυτό; Η κατανόηση του πώς δημιουργείται το χρήμα είναι το κλειδί για να ξεκλειδώσουμε το πώς μια μικρή ομάδα ανθρώπων απέκτησε τη δυνατότητα να ελέγχει τα πάντα, από την πολιτική και τα μέσα ενημέρωσης μέχρι τις μεγάλες επιχειρήσεις και τους πολέμους. Σε αυτό το άρθρο, θα φωτίσουμε αυτή την κρυφή διαδικασία και θα εξετάσει την επερχόμενη απειλή των CBDCs, καθώς και τις πιθανές αντιστάσεις που αναπτύσσονται.

                                Πώς Δημιουργείται Πραγματικά το Χρήμα;

Μέσω εμπειρικής έρευνας αποκαλύφθηκε αυτό που για αιώνες ήταν ένα καλά κρυμμένο μυστικό: οι τράπεζες δεν είναι απλά διαμεσολαβητές που παίρνουν τις καταθέσεις μας και τις δανείζουν σε άλλους. Αντιθέτως, κάθε φορά που υπογράφουμε ένα συμβόλαιο δανείου—είτε για ένα σπίτι, ένα αυτοκίνητο, είτε για μια επιχείρηση—η τράπεζα δημιουργεί το ποσό του δανείου από το τίποτα.

Ας το δούμε με ένα απλό παράδειγμα: Όταν ζητάμε ένα δάνειο 200.000 ευρώ για ένα σπίτι, η τράπεζα δεν μεταφέρει αυτό το ποσό από τον λογαριασμό κάποιου άλλου καταθέτη στον δικό μας. Απλά πληκτρολογεί το ποσό στον υπολογιστή της και το πιστώνει στον λογαριασμό μας. Αυτή η πράξη αυξάνει την συνολική προσφορά χρήματος στην οικονομία. Ενώ εμείς έχουμε μια νέα υποχρέωση (το δάνειο), η τράπεζα έχει δημιουργήσει ένα νέο περιουσιακό στοιχείο (το δάνειό μας) και, ταυτόχρονα, έχει δημιουργήσει ένα νέο χρήμα που δεν υπήρχε πριν.

Αυτή η διαδικασία είναι τόσο εξωφρενική που ο μέσος άνθρωπος αρνείται να την πιστέψει. Όμως, όπως η «εμπειρική έρευνα» απέδειξε είναι ο πυρήνας του σύγχρονου τραπεζικού συστήματος. Οι τρεις θεωρίες δημιουργίας χρήματος που κυριαρχούσαν για χρόνια—η «διαμεσολάβηση» (οι τράπεζες δανείζουν τις καταθέσεις), η «κλασματική αποθεματική τραπεζική» (οι τράπεζες πολλαπλασιάζουν τις καταθέσεις με βάση ένα ελάχιστο αποθεματικό) και η «δημιουργία πίστωσης»—είχαν συσκοτίσει την αλήθεια. Αποκαλύφθηκε πλέον ότι μόνο η τελευταία, η παλαιότερη και πιο σοκαριστική θεωρία, ήταν σωστή.....

Η αποκάλυψη αυτή ανατρέπει όσα πιστεύουμε για τη φύση του χρήματος. Δεν είναι ένα σταθερό μέσο ανταλλαγής που ελέγχεται από το κράτος. Είναι ένα ρευστό μέσο που δημιουργείται από ιδιωτικές οντότητες, τις τράπεζες, με σκοπό το κέρδος. Αυτό το προνόμιο είναι, το μεγαλύτερο που έχει δοθεί ποτέ σε μια μικρή ομάδα ανθρώπων και τους έχει επιτρέψει να συσσωρεύσουν ασύλληπτη δύναμη.

                               Τα CBDCs θα είναι η τελική παγίδα;

Εάν η δημιουργία χρήματος από τις τράπεζες ήταν το πρώτο κεφάλαιο της μεγάλης απάτης, τα Ψηφιακά Νομίσματα της Κεντρικής Τράπεζας (CBDCs) φαίνεται να αποτελούν το τελευταίο και πιο επικίνδυνο κεφάλαιο. Μετά από δεκαετίες που επέτρεψαν στις εμπορικές τράπεζες να κυριαρχούν, οι κεντρικές τράπεζες—έχουν μια περίεργη αλλά και «αντι-τραπεζική» ατζέντα. Αυτό γιατί  σχεδιάζουν να εισαγάγουν ένα νέο είδος χρήματος που θα αλλάξει ριζικά την οικονομία και την κοινωνία, τα CBDCs .

Στην ουσία πρόκειται για την ψηφιακή μορφή του επίσημου νομίσματος μιας χώρας (π.χ. του ευρώ ή του δολαρίου), ένα νόμιμο μέσο πληρωμής που εκδίδεται απευθείας από την κεντρική τράπεζα και αποτελεί χρέος της προς τον κάτοχό του . Απλοποιημένα, είναι το ψηφιακό αντίστοιχο του τραπεζογραμματίου, προσβάσιμο απευθείας από τον γενικό πληθυσμό.

Σήμερα, τα χρήματα στον τραπεζικό μας λογαριασμό είναι μια «ψηφιακή κατάθεση». Αυτά τα χρήματα είναι ένα χρέος της εμπορικής  τράπεζας προς εμάς. Ένα CBDC θα ήταν ένα χρέος της Κεντρικής Τράπεζας προς εμάς, ακριβώς όπως τα μετρητά που κρατάμε στο πορτοφόλι μας. Αυτή η διαφορά είναι θεμελιώδης, καθώς μεταφέρει την εγγύηση και την ασφάλεια του κράτους απευθείας στο ψηφιακό μας χρήμα .

Επαναλαμβάνω για την απόλυτη κατανόηση, ένα CBDC είναι μια ψηφιακή μορφή του εθνικού νομίσματος, που εκδίδεται και ελέγχεται απευθείας από την κεντρική τράπεζα. Σε αντίθεση με το σημερινό ψηφιακό χρήμα (όπως οι καταθέσεις στις εμπορικές τράπεζες), το CBDC θα ήταν μια άμεση υποχρέωση της κεντρικής τράπεζας προς τους πολίτες, παρακάμπτοντας τις εμπορικές τράπεζες. Αυτό μπορεί να ακούγεται σαν μια θετική εξέλιξη, αλλά ταυτόχρονα εγείρει τεράστιους κινδύνους.

Η κύρια απειλή των CBDCs είναι ο συγκεντρωτικός έλεγχος. Οι κεντρικές τράπεζες, και κατ’ επέκταση οι κυβερνήσεις, θα αποκτούσαν πλήρη και άμεσο έλεγχο στις οικονομικές συναλλαγές των πολιτών. Φανταστείτε ένα μέλλον όπου το κράτος θα μπορούσε:

• Να παρακολουθεί κάθε μας αγορά σε πραγματικό χρόνο.
• Να προγραμματίζει το χρήμα ώστε να έχει ημερομηνία λήξης, ενθαρρύνοντας έτσι τις δαπάνες και αποτρέποντας την αποταμίευση.
• Να επιβάλλει αρνητικά επιτόκια άμεσα στους λογαριασμούς των πολιτών.
• Να απαγορεύει ή να περιορίζει συγκεκριμένες δαπάνες, για παράδειγμα σε ανθυγιεινά προϊόντα ή σε ενέργεια που το κράτος θα θεωρεί «μη πράσινη».
• Να «παγώνει» χρήματα σε λογαριασμούς πολιτών που διαφωνούν με την κυρίαρχη αφήγηση ή τις πολιτικές της κυβέρνησης, όπως συνέβη με τους διαδηλωτές στο Καναδά το 2022.

Αυτό το επίπεδο ελέγχου μετατρέπει το χρήμα από ένα εργαλείο οικονομικής ελευθερίας σε ένα μέσο κοινωνικού ελέγχου, και υπό συνθήκες κοινωνικού καταναγκασμού. Η ιδιωτικότητα των συναλλαγών θα εξαφανιζόταν, και οι οικονομικές μας επιλογές θα ήταν άμεσα εξαρτημένες από τις επιταγές του κράτους. Αυτή η κίνηση είναι «το τελευταίο, απελπισμένο χτύπημα» των «δυνάμεων που είναι» για να παγιδεύσουν τους πολίτες σε ένα «παγκόσμιο τεχνο-γκουλάγκ». Είναι μια προσπάθεια να αντικαταστήσουν το τρέχον σύστημα, που βασίζεται στην «απάτη» της δημιουργίας χρήματος, με ένα νέο, που βασίζεται στον «απόλυτο έλεγχο» της χρήσης του. .

                       Η Αντίδραση και η Ελπίδα για το Μέλλον

Παρά το ζοφερό αυτό σενάριο η όποια επιλογή των CBDCs αντιμετωπίζει ήδη σοβαρή αντίσταση. Ορισμένοι κυβερνητικοί φορείς, όπως το Κογκρέσο των ΗΠΑ, αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τους τεράστιους κινδύνους που ελλοχεύουν και να εκφράζουν σοβαρές δικομματικές αντιρρήσεις.

Η δύναμη του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει ενημερώσει τους πολίτες σε πρωτοφανή επίπεδα. Η γνώση, που κάποτε ήταν προνόμιο λίγων, είναι πλέον διαθέσιμη σε εκατομμύρια ανθρώπους. Αυτή η ενημέρωση αυξάνει την καχυποψία και την αντίσταση απέναντι σε «μεγάλες ιδέες» που προωθούνται από οργανισμούς όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), όπως πχ  το μοντέλο XC του ΔΝΤ, μια πλατφόρμα που θα λειτουργούσε ως μεσάζων για παγκόσμιες ψηφιακές συναλλαγές, στοχεύοντας στην «συμπερίληψη» και στον κεντρικό έλεγχο.

Ωστόσο, αυτή η προσπάθεια των Δυτικών κυρίως φαίνεται να βρίσκεται σε σύγκρουση με τις εξελίξεις στον υπόλοιπο κόσμο. Τα κράτη των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική, και τα νέα μέλη τους), σχεδιάζουν να αναπτύξουν ένα νέο παγκόσμιο εμπορικό νόμισμα που θα υποστηρίζεται από πραγματικά εμπορεύματα καθώς και από  τον χρυσός και το ασήμι. Αυτό το «σκληρό» χρήμα, σε αντίθεση με τα ψηφιακά και τα fiat νομίσματα, θα είναι ανεξάρτητο από τις διαθέσεις των κεντρικών τραπεζών και των κυβερνήσεων. Η στροφή αυτή αποτελεί μια απάντηση στην υπερβολική δύναμη του δολαρίου και μια προσπάθεια για ένα πιο δίκαιο, αποκεντρωμένο οικονομικό σύστημα.

Η σύγκρουση ανάμεσα στο δυτικό, κεντρικά ελεγχόμενο μοντέλο και στο αναδυόμενο, πολυπολικό μοντέλο είναι ορατή. Το 2024 όπως και 2025 είναι κομβικά έτη. Η εμπιστοσύνη στο δυτικό κατεστημένο έχει φτάσει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, και οι άνθρωποι αρχίζουν να αναζητούν εναλλακτικές. Η αντίσταση στα CBDCs, η αυξανόμενη δύναμη των BRICS και η αποκάλυψη της απάτης της δημιουργίας χρήματος αποτελούν σημάδια ότι ο αγώνας για την οικονομική ελευθερία δεν έχει χαθεί.

                                       Τελικά η Επιλογή είναι δική Μας

Η ιστορία της δημιουργίας χρήματος από τις τράπεζες δεν είναι απλώς μια οικονομική λεπτομέρεια· είναι η ιστορία του πώς παραδώσαμε την οικονομική μας ελευθερία σε μια μικρή ελίτ. Τώρα, αυτή η ελίτ προσπαθεί να κάνει το επόμενο βήμα: να πάρει τον απόλυτο έλεγχο μέσω των ψηφιακών νομισμάτων.

Όμως, το μυστικό είναι πλέον γνωστό. Το «τέλος» του παλιού συστήματος μπορεί να είναι κοντά, αλλά το μέλλον δεν είναι προκαθορισμένο. Η κατανόηση αυτών των κινδύνων και η αντίσταση σε αυτούς είναι απαραίτητη για να διασφαλίσουμε ότι οι μελλοντικές γενιές δεν θα ζήσουν σε έναν κόσμο όπου κάθε οικονομική τους κίνηση παρακολουθείται και ελέγχεται. Η μάχη για την ελευθερία του χρήματος είναι ουσιαστικά μια μάχη για την ίδια την ελευθερία μας.

Ο Δημήτρης Σκουτέρης είναι πολιτικός αναλυτής, skouterisd@gmail.com, https://www.facebook.com/dimitris.skouteris.94, @dim1956.bsky.social, @skouterisd, https://skouterisd.blogspot.com.